Door: Joost Tanasale
Het verhaal van de charmante leugenaar Ripperda voert het publiek langs verschillende landen. En de muziek reist mee. De meeslepende klanken komen onder meer voort uit de hobo van Maripepa Contreras en de daf drum van Farid Sheek: “Met mijn instrument kom ik tot antwoorden over waarom ik doe wat ik doe.”
In de kleine ruimte tussen de noten komen de versieringen in de muziek tot leven
“Elke keer als Ripperda naar een nieuw land gaat, leert hij zichzelf beter kennen,” zegt Farid. “Voor mij geldt hetzelfde. Qua taal, inzichten en in de muziek.” Zijn eigen reis leidde hem van zijn geboorteland Iran naar Nederland, waar zijn opa al vanwege politieke redenen naar toe was gevlucht.
Als kind speelde Farid piano en daf drum, later legde hij zich ook toe op het componeren van muziek. In Ripperda speelt hij met name daf drum: een relatief groot rond frame waarmee hij in combinatie met de schuivende ringetjes achter het membraan, met zijn handen en vingers sterk ritmische en uitnodigende klanken maakt.
Farid: “Oorspronkelijk wordt daf drum niet zo gespeeld als ik doe. Ik pas verschillende percussietechnieken toe, zoals die van de cajon en tamboerijn. Dat is een gevolg van de invloed van de reizen die ik heb gemaakt en het leren kennen van tradities in andere landen. Elk land heeft een eigen percussie-instrument, zoals de cajon in Spanje en djembé in Afrika. En dus daf drum in Iran.”
Unieke combinatie
Hoboïste Maripepa Contreras is ook muzikaal solist in Ripperda. In haar geboorteland Spanje volgde ze een klassieke opleiding aan het conservatorium, waarna ze naar Nederland kwam om zich met de hobo toe te leggen op jazz. Een unieke combinatie: “Ik speel hobo, maar dat bestaat eigenlijk niet in de jazz. En toch is het juist die ruimte voor improvisatie in de jazz waar ik van hou. In Ripperda kan ik verschillende stijlen spelen, sommige liedjes zijn meer klassiek, andere vragen om meer improvisatie.”
De hobo staat bekend als een van de moeilijkst te bespelen instrumenten, vanwege het dubbelriet. Maripepa snijdt deze zelf op maat met een mesje. “De klank verandert mee met het weer, elke dag is anders. Het is geen druk op een toets, waar telkens hetzelfde geluid uitkomt. Het gaat om wat je doet met je mond in combinatie met de lucht. Ik speel meer dan twintig jaar hobo, dus inmiddels lukt het me wel. Het is inderdaad erg moeilijk, maar het is prachtig!”
Groter geheel
Voor beide muzikanten is het een mooie ervaring om onderdeel te zijn van een orkest in een muziektheatervoorstelling, omdat de focus van het publiek ook ligt op het spel van de acteurs. Farid: “Dat is natuurlijk anders dan in je eentje een concert geven. Het orkest is onderdeel van een groter geheel. Maar in de voorstelling hebben wij gelukkig ook solo-stukken. En elke avond is er een ander publiek, een andere feeling. Dat maakt iedere voorstelling weer anders."
Maripepa: “Het vraagt een andere concentratie dan een gewoon concert. Tijdens de voorstelling moeten we af en toe wat langer wachten, maar we moeten wel focus houden en klaar zijn als we weer ‘attentie’ in onze koptelefoons horen.”
Universele taal
Hun instrumenten betekenen veel voor beide muzikanten. Farid is zo’n beetje geboren met de daf drum, zegt hij. “In de schijnwerpers van muziek komt mijn leven, mijn geloof en alles wat ik onderneem tot uiting. Ik ben ervan overtuigd dat je niet altijd woorden nodig hebt om jezelf te kunnen uiten. Zoals in de voorstelling wordt gezegd over Ripperda: je bent druk, je praat veel. Maar dat doet hij ook om te vluchten. Soms praten we omdat we niet willen denken over het waarom. Om vragen te stellen. Met mijn instrument kan ik tot antwoorden komen over waarom ik doe wat ik doe.”
De daf drum is voor Farid een echt communicatiemiddel. “Nu spreek ik de Nederlandse taal, maar in het begin was de daf drum een tolk en vertaler van emoties. Ritme is een universele taal.”
Voor Maripepa zit de waarde van de hobo ook in het communiceren. “De improvisaties zijn als een gesprek zonder woorden. Het geeft een bepaalde sfeer.” Als Ripperda in Spanje is probeert ze de hobo als het ware te laten klinken als een flamencozanger. In de voorstelling speelt ze nog een bijzonder blaasinstrument, de duduk, die de overgang markeert wanneer Ripperda naar Marokko vertrekt. “In de voorstelling speel ik verschillende stijlen. Bijvoorbeeld romantische, maar ook Arabische muziek. De verschillende klanken vind ik in de kleine ruimte tussen de noten, waarin de versieringen in de muziek tot leven komen.”
Elke dag anders
Wat vinden ze eigenlijk van elkaars muziek? Maripepa: “Het is voor mij heel mooi om te ontdekken hoe Farids instrument past bij alle andere instrumenten. Bovendien is het bijzonder dat de daf drum niet één techniek kent, maar dat er zoveel variaties zijn van handbewegingen en de wijze waarop hij zijn vingers gebruikt. Er zijn zoveel verschillende klanken in dat ene instrument. Het ritmische is niet alleen een groove, het is heel creatief en is soms net als praten.”
Farid: “Het is sowieso uniek dat Maripepa improviserende jazz speelt met een hobo. Bij haar is het elke dag een nieuwe beleving, elke dag een nieuwe melodie. De basis van de muziek in de voorstelling blijft natuurlijk hetzelfde, maar het is elke dag anders. Dat maakt het voor ons ook leuk.”
Manipuleren of inspireren
En de voorstelling zelf? Maripepa geniet van de dramatische rollen van de verschillende vrouwen, die Ripperda helpen te zijn wie hij is. Maar een moreel oordeel vellen is lastig: “Het blijft de vraag wat goed is en wat niet. Dat is moeilijk te bepalen. In de voorstelling krijg je in ieder geval wel de kans om van het personage Ripperda houden.”
Voor Farid is het een voorstelling om over na te denken. Om je af te vragen waarom mensen dingen doen, wat ze willen bereiken en wat ze achter willen laten. “Gaat het me om het geld? Mijn naam? Wat wil ik dat volgende generatie over mij vertelt? In de voorstelling zien we dat de dood uiteindelijk langskomt, maar we laten ook een voetafdruk na. Wat wordt er over tweehonderd jaar over mij gezegd? Ben ik dan degene die mensen manipuleerde of degene die met muziek vrede in de wereld probeerde te brengen en mensen wilde inspireren?”